استاندارد اسانسور مسکونی مجموعه ای از قوانین و الزامات فنی دقیق است. این استاندارد با هدف اصلی حفظ ایمنی کاربران و تضمین عملکرد صحیح دستگاه تدوین شده است. این مقررات، چهارچوبی برای تمام مراحل، از طراحی و ساخت قطعات گرفته تا نصب، راه اندازی و نگهداری آسانسور هوم لیفت مشخص می کنند. هر آسانسوری که نصب می شود باید از نظر ابعاد کابین، سیستم ترمز اضطراری، سنسور در و کیفیت قطعات، کاملاً مطابق با این ضوابط باشد.
پایبندی به استاندارد اسانسور یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت قانونی برای جلوگیری از حوادث و خسارات جانی و مالی است. این قوانین توسط سازمان ملی استاندارد ایران تعیین و به روزرسانی می شوند. آن ها شامل جزئیات مهمی مانند عملکرد صحیح دکمه های اضطراری، سیستم تهویه کابین و مقاومت کابل های فولادی هستند.
به طور ویژه، استاندارد آسانسور خانگی از اهمیت بالاتری برخوردار است، چرا که این آسانسورها روزانه توسط خانواده ها و کودکان استفاده می شوند. به همین دلیل، دریافت تأییدیه استاندارد اولیه پس از نصب و انجام بازرسی های فنی طبق زمان بندی مشخص، برای تمامی آسانسورهای مسکونی الزامی است. این فرایند تضمین می کند که آسانسور در طول زمان، همچنان ایمن و قابل اعتماد باقی بماند.
موارد مهم قانون استاندارد آسانسور
استاندارد آسانسور یک مجموعه جامع و پویا از مقررات ملی و بین المللی است که ایمنی و کیفیت عملکرد را تضمین می کند. این قوانین صرفاً یک سند واحد نیستند. بلکه از بخش های مختلفی تشکیل شده اند که هرکدام جنبه ای خاص از طراحی، ساخت، آزمون و نصب را پوشش می دهند. برای درک بهتر الزامات به خصوص در حوزه حساس استاندارد اسانسور مسکونی ، آشنایی با مهم ترین بخش های این قوانین ضروری است.
استاندارد آسانسور EN 81-20: ایمنی جامع برای کاربران و سرویس کاران
استاندارد EN 81-20 یکی از مهم ترین و جدیدترین بخش های استاندارد آسانسور در سطح جهانی است. این استاندارد به طور مستقیم بر افزایش ایمنی سرنشینان و تکنسین های فنی تمرکز دارد. همچنین، الزامات دقیقی را برای طراحی و ساخت آسانسورها تعیین می کند. بدینوسیله از بروز هرگونه خطر برای افراد داخل کابین، کارکنان سرویس و حتی افراد در مجاورت چاه آسانسور جلوگیری شود.
یکی از اصلی ترین اهداف این قانون، ارتقای استاندارد اسانسور مسکونی است. بر اساس EN 81-20، مواردی مانند افزایش روشنایی داخل کابین و چاه، مقاوم سازی در و پنل کابین و ایجاد فضای امن بزرگ تر در بالا و پایین چاه (برای سرویس کاران) الزامی شده است. این استاندارد اسانسور تاکید ویژه ای بر محافظت در برابر آتش سوزی دارد و استفاده از مواد مقاوم در برابر حریق و با قابلیت تولید دود کم را ضروری می داند.
علاوه بر ایمنی مسافران، حفاظت از جان سرویس کاران نیز در این استاندارد به شکل ویژه ای مورد توجه قرار گرفته است.دسترسی ایمن به تجهیزات، بهبود ترمز اضطراری و تقویت مکانیزم الکتریکی و مکانیکی، همگی تضمین می کنند که آسانسور نه تنها در زمان استفاده بلکه حین بازرسی و تعمیرات نیز محیطی امن باشد.
استاندارد آسانسور EN 81-50: قوانین محاسبات، طراحی و آزمون قطعات
استاندارد EN 81-50 به عنوان مکمل فنی EN 81-20 عمل می کند. مقررات قبلی مشخص می کرد که یک آسانسور چه ویژگی های ایمنی باید داشته باشد. این استاندارد توضیح می دهد که چگونه باید ایمنی و کیفیت قطعات از طریق محاسبات مهندسی و آزمون های عملی به اثبات برسد. در واقع، این بخش از استاندارد آسانسور، یک دستورالعمل دقیق برای طراحان، تولیدکنندگان و شرکت های بازرسی است.
تمرکز اصلی این قانون روی نحوه آزمایش قطعات ایمنی حیاتی مانند ترمز اضطراری (پاراشوت)، گاورنر (کنترل کننده سرعت) و ضربه گیرها (بافرها) است. این استاندارد روش های آزمون یکسانی را تعریف می کند تا اطمینان حاصل شود قطعات در شرایط بحرانی، عملکرد دقیق و قابل اعتماد خواهند داشت. این آزمون های سخت گیرانه، اساس صدور گواهی برای استاندارد اسانسور مسکونی و تجاری است.
علاوه بر آزمون، این استاندارد اسانسور شامل فرمول ها و روش های محاسباتی برای طراحی اجزای کلیدی مانند ریل های راهنما، سیم بکسل ها و سیستم تعلیق است. این محاسبات تضمین می کنند که تمام قطعات توانایی تحمل بارهای وارده در شرایط مختلف کاری را دارند و پایه ای محکم برای عملکرد ایمن و طولانی مدت آسانسور فراهم می کنند.
استاندارد ملی ۶۳۰۳-۱: الزامات اختصاصی آسانسورهای برقی
استاندارد ملی ایران به شماره ۶۳۰۳-۱، مرجع اصلی و قانونی برای استاندارد آسانسورهای برقی در کشور است. این استاندارد به طور خاص به مقررات ایمنی مربوط به ساختار و نصب این نوع آسانسورها می پردازد. تمامی شرکت های نصاب و بازرسی موظف به رعایت دقیق بندهای آن هستند. این قانون با هدف بومی سازی و تطبیق با استانداردهای روز دنیا تدوین شده است.
یکی از مهم ترین تحولات در این استاندارد اسانسور ، الزام استفاده از سیستم درایو کنترل سرعت (VVVF) برای تمام آسانسورهای برقی است. این فناوری با کنترل هوشمند فرکانس برق موتور باعث حرکت نرم، حذف تکانه های شدید هنگام شروع و توقف و کاهش مصرف انرژی می شود. این ویژگی به خصوص در ارتقای کیفیت استاندارد اسانسور مسکونی نقش کلیدی دارد و تجربه بسیار بهتری برای ساکنین فراهم می کند.
علاوه بر این، طبق همین استاندارد، نصب سیستم نجات اضطراری خودکار برای آسانسورهایی که از موتورهای بدون گیربکس (گیرلس) استفاده می کنند، اجباری است. این سیستم تضمین می کند که در صورت قطع برق، آسانسور به طور خودکار به نزدیک ترین طبقه حرکت کرده و درب را باز کند تا هیچ کس در کابین محبوس نشود. این دو الزام، ایمنی و کارایی آسانسورهای برقی در ایران را به سطح بالاتری رسانده اند.
استاندارد ملی ۶۳۰۳-۲: ضوابط ایمنی آسانسورهای هیدرولیکی
استاندارد ملی ۶۳۰۳-۲ به صورت اختصاصی به تدوین مقررات ایمنی برای ساخت و نصب آسانسور هیدرولیکی می پردازد. این نوع آسانسورها که با استفاده از فشار روغن و جک هیدرولیک حرکت می کنند، به دلیل نرمی حرکت و قدرت بالا گزینه ای محبوب برای ساختمان های کم ارتفاع (معمولاً تا ۶ طبقه)، بیمارستان ها و آسانسورهای خودروبر هستند. این بخش از استاندارد آسانسور تضمین می کند که این سیستم ها نیز با بالاترین سطح ایمنی عمل کنند.
تمرکز اصلی این استاندارد اسانسور روی اجزای کلیدی سیستم هیدرولیک است. مواردی مانند کیفیت و مقاومت جک، عملکرد صحیح پاوریونیت (موتور و پمپ)، جلوگیری از نشت روغن و به ویژه عملکرد “شیر ترکیدگی” (Rupture Valve) به دقت مورد بررسی قرار می گیرند. این شیر ایمنی حیاتی، در صورت بروز هرگونه مشکل و کاهش ناگهانی فشار روغن، بلافاصله مسیر را مسدود کرده و از سقوط کابین جلوگیری می کند.
از آنجا که آسانسورهای هیدرولیکی در بسیاری از مجتمع های مسکونی کم واحد و ویلاها استفاده می شوند، رعایت استاندارد اسانسور مسکونی طبق این آیین نامه الزامی است. این استاندارد با پوشش دادن تمام خطرات احتمالی مختص سیستم های هیدرولیک، آرامش و ایمنی کامل را برای ساکنین این ساختمان ها فراهم می آورد.
ضرورت رعایت استاندارد آسانسور
رعایت استاندارد آسانسور فراتر از یک الزام قانونی، یک سرمایه گذاری ضروری در ایمنی، آرامش خاطر و حفظ ارزش ساختمان است. نادیده گرفتن این الزامات به ویژه در استاندارد اسانسور مسکونی که روزانه توسط خانواده ها استفاده می شود، می تواند منجر به حوادث جبران ناپذیر و هزینه های سنگین شود. اهمیت این موضوع را می توان در چند حوزه کلیدی بررسی کرد.
تأمین ایمنی جانی کاربران:
این مهم ترین دلیل است. استانداردها با الزام به نصب سیستم های ایمنی حیاتی مانند ترمز اضطراری (پاراشوت)، سنسورهای دقیق درب و سیستم نجات خودکار از خطراتی مانند سقوط کابین، گیر کردن افراد و حوادث مشابه جلوگیری می کنند.
کاهش هزینه های بلندمدت:
استفاده از قطعات باکیفیت و نصب اصولی طبق استاندارد اسانسور مسکونی ، استهلاک دستگاه را کاهش داده و عمر مفید آن را به شکل چشمگیری افزایش می دهد. این امر نیاز به تعمیرات مکرر و پرهزینه را از بین برده و در بلندمدت بسیار مقرون به صرفه است.
افزایش ارزش ملک:
ساختمانی که دارای بالابر آپارتمانی استاندارد و “گواهی تأییدیه معتبر” است، از نظر ایمنی و کیفیت در سطح بالاتری قرار می گیرد. این موضوع یک مزیت رقابتی در بازار املاک محسوب شده و مستقیماً بر ارزش ساختمان تأثیر مثبت دارد.
انطباق با الزامات قانونی:
دریافت گواهی استاندارد برای تمام آسانسورها اجباری است. عدم رعایت این قانون می تواند منجر به جریمه های سنگین، مشکلات حقوقی برای مالک یا مدیر ساختمان و حتی پلمپ شدن آسانسور شود.
نکات ایمنی الزامی برای هر آسانسور
استاندارد آسانسور مجموعه ای از الزامات ایمنی دقیق است. مهم ترین این موارد که ستون های اصلی ایمنی دستگاه بوده عبارتند از:
سیستم ترمز ایمنی (پاراشوت):
این سیستم مهم ترین بخش ایمنی آسانسور در برابر سقوط است. در صورتی که سرعت کابین از حد مجاز فراتر رود، گاورنر (کنترل کننده سرعت) فعال می شود و بلافاصله سیستم ترمز اضطراری یا پاراشوت را درگیر می کند. این مکانیزم با قفل شدن روی ریل ها، کابین را متوقف کرده و از سقوط آن جلوگیری می کند.
سیستم نجات اضطراری و ضربه گیرها:
طبق استاندارد اسانسور مسکونی مدرن، وجود سیستم نجات اضطراری (ARD) الزامی است. این سیستم در زمان قطع برق، آسانسور را به نزدیک ترین طبقه رسانده و درها را باز می کند تا کسی در کابین محبوس نشود. همچنین، در انتهای چاه آسانسور، بافرها نصب می شوند تا در صورت بروز خطا، از برخورد شدید کابین جلوگیری کنند.
علائم هشداردهنده و پنل های کنترلی واضح:
داخل و خارج کابین باید دارای علائم واضحی مانند نشانگر طبقات، دکمه های قابل فهم (مانند دکمه زنگ خطر) و دستورالعمل های ضروری باشد. طبق استاندارد آسانسور ، ظرفیت مجاز (تعداد نفرات و وزن) باید به صورت خوانا داخل کابین نصب شود.
سیستم ارتباطی دوطرفه (تلفن اضطراری):
وجود یک وسیله ارتباطی دوطرفه و قابل اعتماد در داخل کابین الزامی است. این سیستم که معمولاً به آن شستی زنگ اخبار می گویند، باید به سرایدار، اتاق نگهبانی یا یک مرکز پاسخگویی متصل شود تا فردی که در کابین محبوس شده بتواند به سادگی درخواست کمک کند.
بازرسی منظم:
ایمنی آسانسور در گرو بازرسی منظم است. استاندارد اسانسور مسکونی ، مالکان ساختمان ها را ملزم به عقد قرارداد سرویس و نگهداری ماهانه با شرکت های ذیصلاح و انجام بازرسی سالانه برای تمدید گواهی استاندارد می کند.
برای مطالعه بیشتر:
ماده ۵۶ قانون آسانسور
نصب آسانسور در ساختمانهای قدیمی
آسانسور هیدرولیکی چیست
قیمت آسانسور خانگی تک نفره